Фэйсбүүк дээр UB Foodies гэдэг бүлэг бий. Бүгд англиар ярьдаг гадаад, дотоод хүмүүс Улаанбаатар хотын хоолны газрууд, рестораны талаар санал бодлоо солилцдог юм. Хаана ямар аятайхан хоол байгаа талаар мэдэхэд дөхөмтэй. Заримдаа хоолны жор хуваалцаж буй нь ч харагддаг.
Миний ажиглалтаар олж авсан нэг дүгнэлт: МОНГОЛЧУУД шүүмжилж чаддаггүй, Учир нь гадаадууд тухайн хоолыг үнэлэхдээ сайнтай, муутай нь хэлээд базаж дүгнэдэг бол манайхан шууд л “It sucks”, ” Don’t ever go there” гэж эхэлдэг. Бичиж буй комэнтийг нь харваас дийлэнхидээ гомдоллосон, шүүмжилсэн. Гадаадууд нь тухайд ресторан пабын эзэд байх нь бий ч монголчууд ч түүнээс дутахгүй тоотой юм гэж дүгнэсэн тул нийтлэг хандлага тодорхойлоход өмчийн эзний реклам ороогүй гэж хэлж болно.
Хурал цуглаанд сууж байхад үг хэлж буй хүмүүс үзэл бодлоо бүтээлчээр илэрхийлэх гэхээсээ илүүтэй шүүмжлэх байр сууринаас ханддаг. Шүүмжлэх, үзэл бодлоо бүтээлчээр илэрхийлэх хоёр угтаа асар ялгаатай зүйлс л дээ. Иргэншсэн хүн, примитив сэтгэж буй хүний хоорондын гол ЯЛГАА: Санал хэлэхэд монгол хүн шүүмжлэл гэж хүлээж авна. Иргэншсэн бол Юу билээ? гэж асуудлаа эргэж харна. Асуудлыг ухаж хэлэлцсээр, судалсаар нийтлэг ойлголтод хүрнэ.
Жишээ нь: Нүүлгэлтийн үйлчилгээ 2404-ийн тухай санал авахаар утасдаж байна. Цагтаа ирсэн, сайн байсан. Харин ирсэн дөрвөн залуугийн нэг нь арай туршлагатай 2 нь яг юу хийхээ мэдэхгүй байх шиг байна лээ. Сайн зааж, зааварлаж, сургаж өгч байвал зүгээр юм гэж хэлэнгүүт За баярлалаа гээд утсаа тасалчихав. Оюутан залуус цагаар авч ажиллуулдаг байх магадлалтай гэдгийг би ойлгож буй тул туршлага жаахан тийм байна шүү л гэж хэлэх гэсэн санаа байв. Хэрэв сэргэлэн оператор байсан бол үүнийг нь хэлчихэд л би ч нөхцөл байдлыг ойлгоод цаашдаа дадлагажаад сайн болно гэдэг дээр санаа нэгдээд аль аль тал нь сэтгэл ханамжтайгаар салах байлаа.
Бидний монголчуудын бүх зүйлийг шүүмжлэл гэж хүлээж авдаг сэтгэхүй хаанаас эхтэй вэ гэхээр
- Хувь хүний өөртөө итгэх итгэл сул. Энэ нь нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдөх хэрэгцээ нь хангагддаггүйтэй холбоотой
Өсөн торних цагаас нь эхлэн боловсрол, хүмүүжлийн нэгдсэн философигүйгээр зөвхөн иргэний толгойд мэдээлэл хийх агуулгаар явсан учраас тухайн хүний өөртөө итгэх итгэл үнэн сул. Дээр нь яг нэг ижил системээр явсан хүмүүс нь өөрчлөлт, шинэчлэлтийн цагийн өнгөнд өөрөөс нь илүү “амжилттай” яваа болохоор барьцах сэтгэлгээ өндөр байгаа. Мөн ажиллах хүчний нийт тоонд залуус олонхи болж байгаа зэрэг олон хүчин зүйлээс хамаардаг. Мөн гэр бүлийн хамтач менталитет, бусдын хэрэгт хошуу дүрэх сэдлийг ямагт өддөг тул найз нөхөд, гэр бүлийн зүгээс ирэх шүүмжлэл нь дарамт болж хүндээ очдог аж. Энэ нь эргээд хувь хүний үнэлэмжид нь хатуу цохилт өгдөг юм байна.
2. Үзэл бодлоо бүтээлчээр илэрхийлэх чадвар сул, Иргэний боловсролоор олгогддог энэ ур чадвар манайд нийтээрээ дутмаг байгаа
Орос сургууль төгссөн хүүхдүүд яриандаа “яагаад гэвэл” гэж тайлбар хийх нь монгол сургууль төгссөн хүүхдүүдээс хамаагүй олон байдаг. Та нар анзаараарай. Өгүүлбэрийн бүтэц, дүгнэлт хийж байгаа байдал нь тухайн хүний сэтгэхүйн хэв шинжийг илэрхийлэхээс гадна тухайн хүний боловсрол мэдлэг, уншиж судалсан зүйлээс аваад аав ээж нь хэрхэн харилцаж байсныг илэрхийлдэг юм.
3. Өөрчлөлт асар хурдтай явж, хуучин нийгмийн харилцаанд ороход нь “аюулгүйн бүс” нь болдог байсан гэр бүл, танил талын хүрээ гм институц тогтолцоо нь шилжих хөдөлгөөнөөс болж задран унасан тул “ХҮН ХҮНДЭЭ ЧОНО, дараа нь НАЙЗ” гэдэг сэтгэхүй давамгайлж, хэн хаанаас намайг барьчих бол гэж ямагт биеэ хураан “хамгаалалт-довтолгооны” байр сууринаас асуудалд ханддаг болж.
Иргэншсэн хүмүүн болон нийтлэг монгол хүний хувьд дараахи үзэл бодлын асар ТОМ ЯЛГАА байгаа нь харагддаг.Учир нь асуудлын мөн чанарыг ойлгоход үзэл бодлоо илэрхийлэх нь тустай гэсэн агуулгаар харах чухал болохоос хэний зөв, хэний буруу гэж ангилах нь асуудлын гол утга биш юм.
Бидний хэд Чи надаас юугаар ч илүү биш, би чамаас юугаар ч дутуу биш гэсэн арсалдах, барьцах сэтэхүй давамгайлдаг бол иргэншсэн хүн Чи надаас юугаар ч дутуу биш, би чамаас юугаар ч илүү биш гэдэг өнцгөөс асуудалд ханддаг байна. Өөрөөр хэлбэл эхнээсээ л өөрийн зүгээс нөгөө хүнээ илүү, дутуу тавихгүйгээр анхнаасаа бид ижил тэгж гэсэн сэтгэхүйн өгөгдөлтэй харьцвал алив саналыг шүүмжлэл гэж хамгаалалтын байр сууринаас биш, эн тэнцүү хамтын гэсэн хэв шинжтэйгээр харах аж.
О.Чулуунбилэгт:
Энэ тайлбарлахад маш хэцүү ойлголт тул сайн болоогүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрөв. Хүндэтгэсэн Алимаа
Alimaa's Cyber Space 
Comments on: "Илүү, дутуу хийгээд иргэншсэн хүн болох нь" (13)
DAJGUI BOLJEE DARAA COFFEE UUNGAA ENE TUHAI YRILTSVAL YMARAV
OK
Sain bichij bna shuu. Suuliin 2 niitlel iig unshsan. Taalagdav.
Баярлалаа
энэ харин олон хүмүүст уншуулмаар нийтлэл байна.
Нийтлэлч өөрөө аль бүлэгт нь хамаарах уу?
Minii bodloor khun uuruu niigmiin amitan gedeg ta uur gazar bsan uur soyliig meddeg khunii huvid haritsuulalt hiij uzej bna. Mun tanii sanaltai bol bi sanal negdej bna gehdee bich ene niigemd bgaa l khun ene niigemd l ussun khun ene zarchim buyu ene togloomiin duremeer yavahgui bol orshihui es orshixuin asuudal yarigdahad ch hurne gej bodoj bna harin herhen zasax ve gedeg asuudliig khen shiideh ve ? Bi ene niigmiin busad ed esuudtei udur bur l haritsaj bna hediigeer bi uuriiguu uurchluxuur orolodoj bgaach niigemdee buyu togloomiin duremdee niitsehees uur argagui haragdana gehdee ingeed bukh yum duussan gesen ug bishildee bi iluu ikhiig suraltsahiig husej bna iluu ikhiig medehiig husnem.
Togloomiin durmiin daguu toglohgui bol orshixui es orshixuin asuudal yarigdahad ch hurne gesen sanaa chini ihiig boduulav. Zuv bas buruu yumshig. Medeej gants hunees niigmiin hevshil bolson durem zur gej shaardah ni hargis, uchir ni gantsaar niigmiin hevshiliin esreg yavaad uurchilj chadah gantshan yum bol uuriin taivan amgalan baidliig ugui hiih. Gehdee yerunhii uzegdliig “UCHIR NI bugd TIIM” gej bodoh ni aldaatai. “Bugdeeree tiim yum chini bi bas tegehgui bol bolohgui” gesen uudnees chi ch, bi ch busadtai adilhan zan gargadag bol, uur olon humuus bas “bugdeeree tiim yum chini” gej bodood dagaj baigaag uguisgeh argagui. Tiimees uurtuu unench, zorigtoi yav. Tsaana chini chamtai ijil (jishee ni bi), Alimaatai sanal niileh olon hun baij medne. 🙂
Маш их таалагдлаа 🙂 Амжилт
Chi uvchiniig ih onovchtoi ajiglah yum. Hiisen onshloliin chini logik ih taalagdaj baina. Gehdee anzaarsan neg zuil gevel ter “sanal helehed shuumjlel gej huleej avah” zan golduu hotiin zaluuchuudad ajiglagddag yumshig. “Huvi hunii uurtuu itgeh itgel sul. Ene ni niigemd huleen zuvshuurugduh heregtsee ni hangagddagguitei holbootoi” gej dugneh chini minii “huduugiin zaluus uur” gesen bodliig ulam lavshruulav. Uchir ni baigalitai gun haritsaatai hunii uurtuu itgeh itgel ni niigemd huleen zuvshuurugduh uguigees hamaaraltai baih albagui yumshig … Hot huduugiin humuusiin “niigmiin heregtsee”, “uurtuu itgeh itgel”, zergiig haritsuulan dugnesen anthropologiin sudalgaa hiivel ih l sonin medleg oldoh baihdaa.
Bi tiim uzel bodoltoi humuus todorhoi hemjend bgaa gej boddog gehdee hangalttai bish! Uzel bodloo ilerhiilsend bayarllaa. Bi enen deer Alimaa tanii bodliig medmeer bna. Bolomj bval harui bicheerei.
“Үзэл бодлоо илэрхийлсэнд баярлалаа. Би энэн дээр Алимаа таны бодлыг мэдмээр байна”
Би жаахан ойлгомжгүй асуусан бололтой.
bi bol ene durmeer yavahiig husdeg negen bidnii ergen toirond bie biedee ataarhsan yag tamiin togoo shig humuus olnoor bdag daa yalan guya manai ulsiin jijig suurin gazaruudad amidardag humuusiin yaria hariltsaanaas uuniig shuud olj harna, haa ochij UB -t amidardag zaluusiin setgelgee ene zugruu yavaad bh shig gehdee l tsuunh ni, bi l huvidaa irgenshsen hun bolohiin tuluu yavj bn, bi heniig ch yalgalgui haritsahaas ehleh boluu gej bodoj bn, yamarch zuv zuitei uzel bodliig shuumjlel gehguieer huleegeed avna gedeg bas tom chadvar manaihan bol arisaa hamgaalaal hereldehgeed l dairdag humuusdee, mongolchuud maani uurchlugduj hariltsaanii shine ue ruu orno gej naidaj bn..