Өрсөлдвөл ч өрсөлдъе, үс гэзгээ зулгаалцъя.

Сүүлийн үед бодох тусам манайд яагаад уул уурхай нийгэмд талцал үүсгээд байгаа нь ерөөсөө гол асуудлаас салгах гэсэн санаа байна гэж үзэв. Ургуулж бодоод анхны Ерөнхийлөгчийн санаачилсан АЛТ хөтөлбөрийн балаг болох шороон алтны уурхай, тэрний үлдэгдэл дээрхи нинжануудын нүүдэл нь уул уурхай нийгэмд талцал үүсгэхэд маш их нөлөөлжээ гэж дүгнэв.

Алт олборлоход ашиглаж байсан тэр үеийн технологи нь өөрөө байгаль орчинд маш их балаг тарьсан. Түүний үр дагавар Хонгорын асуудлаар илэрч, төр засаг нь уучлал гуйж асуудлыг намжаасан юм. Алтны хайгуулын болон олборлолтын компаниуд нинжануудад ЭНД АЛТ БАЙГАА ШҮҮ гэдгийг маш сайхан заагаад өгчихдөг. Энэ нь ажилгүй иргэдэд сайхан боломж учраас нинжа гэдэг нийгмийн бүхэл бүтэн анги давхарга үүсэхэд хүргэсэн. Хараа хяналтгүй нинжа нарт ухуулснаас нэг компанид хариуцуулж өгөх нь төрийн хувьд мэргэн шийдвэр болж хувирч үүнийгээ байгаль орчноо хамгаалах бодлого гэдгээр халхавчилсан. Сүүлийн үед нинжа нарын нүүдлийг ажиглахад мэдээлэл маш сайн дамжиж байгаагаас гадна маш хурдан хугацаанд шилжиж байгаа нь ерөөсөө энэ нь цаанаасаа бодлоготой хийгдэж буй алхам юм биш биз гэж хардахад хүргэж байна.

Үүний үндэслэл нь лицензийг нь аваад дарчихсан нэг нөхөр эсхүл дархан цаазтай газар лиценз эзэмшмээр байвч байгаа хуулийнхаа хүрээнд боломжгүй учраас албаар нинжа нарын бүхэл бүтэн хэсгийг тухайн газарт оруулж, газар нутгаа там болгоод тухайн газар нутгийг эзэмших, өмчлөх лицензийг хуульд өөрчлөлт оруулах замаар гартаа оруулах бодлого явуулаагүй гэдгийг хэн батлах юм бэ? Энэхүү нинжа нарын өнгөн дээр хариуцлагатай уул уурхай гэж сурталтдаг, гадаадын том компаниудын технологийг байгаль орчинд ээлтэйг нь гайхдаг хүмүүс тодорч ирнэ.

Нөгөө талдаа Австрали уур уурхайн баялгаараа манайтай зүйрлэхгүй баян. Гэтэл яагаад өөрсдийнхөө баялгийг ухахгүй манайхыг очиж ухаад байна вэ? Алслагдмал зай гэдэг үндэслэлийг энд тооцохгүйгээр бодвол геополитикийн буюу тухайн нөхөгдөшгүй баялгийн хяналтын төлөө энэ бүхнийг хийж байгаа. Мөн дотоодын үйлдвэрлэл зах зээлээ урт хугацаандаа хамгаалах бодлого юм. Алслагдмал зай яагаад асуудал биш гэхээр эндхийн зах зээл дээр хүнснээс бусад бараа бүтээгдэхүүн бүгд Мэйд ин Чайна. Биднээс илүү хэрэглээтэй, худалдан авах чадвартай учраас ямарч бараа бүтээгдэхүүн авчирсан борлогдоно. Тийм болохоор өөрсдийгөө, үйлдвэрлэгчдээ ингэж хамгаалахгүй бол хэдхэн жилийн дараа Кока Кола манай ундааны хэдэн цехийг 2000 оны эхээр бүгдийг нь дампууруулдаг шиг юм болно. Дундаж давхарга нь маш хурдтай өсч буй Хятад, Энэтхэг зэрэг үйлдвэрлэгч улсад үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнийн өртөг, үнэ нэмэгдэхийн хэрээр үйлдвэрлэгчээс хэрэглэгч болж хувирсан хөгжингүй орнуудын байдал хэцүүдэж эхлэх учраас тэд одооноос энэхүү дахиж бий болдоггүй байгалийн нөөцөө үхтэл нь дарж байгаа юм. Үүнийг чинь л нөгөө төрийн тас хар хайрцагны бодлого гээд байгаа юм л даа. Тийм болохоор Монгол Улс энэхүү алсын зайн уралдаанд хамаг хүчээ гараанаасаа гарахдаа барчихгүй шиг нэгдмэл бодлоготой үзэхгүй бол эдний идэш болоол конец фильма. Гүүд бай май лав болно.

Та нар сарлагийн өрөмний зөөхийг төсөөлдөө. За энд өтгөрүүлсэн зөөхий Thickened cream гээд нэг сайхан зүйл зардаг. Хаяа талхан дээр тавиад элсэн чихэртэй идэхээр хөгшин аав ээжтэйгээ өнгөрүүлсэн бага насны амт мэдэгддэг. Саяхнаас дээрээ хятад бичигтэй болсон байхыг анзаарав. Хятад руу экспортолж буй гэнээ. Австрали хүнсний зүйл нь чанарын баталгаагаараа дэлхийд дээгүүрт ордог тул тэндхийн дундаж давхаргатай тулж ажиллаж байна. Хэдхэн жилийн дараа бэлчээргүй болсон өвөр монголчууд над шиг Австралид үйлдвэрлэсэн өтгөрүүлсэн зөөхийгөө идээд бага насаа дурсах байх даа. Харин бид одооноос хичээж бодлоготой нэгдэлтэй өрсөлдвөл австрали фермэр Жоны биш Өвөрхангай аймгийн Бүрд сумын мянгат малчин Дорж гуайн үнээний сүүгээр хийсэн зөөхий идэх боломжтой. Үгүй бол Хятад бичигтэй австрали зөөхий л идэх байх даа.

Та нар хаа байсан юм гэж хэлэх байх. Гэвч сүүлийн хорин жил, үүний дотор сүүлийн 8 жилд болж өнгөрсөн үйл явдыг харвал нэг их удахгүй. Бид биш гэхэд бидний дараагийн үед энэ бүхэн биеллээ олж бидний үр хүүхдүүд сурах бичиг дээрээс л манай улс ардчилал зах зээлийн замд ороод бүх өвчтэй малаа нядалж хаяад аюулгүй хүнс хэрэглэдэг болсон гээд унших биз. Арай томчууд нь манай улсыг тэр үед удирдаж байсан хүмүүсийн алсын хараагүй бодлогын хар гайгаар бид гадаадаас хүнсний бүтээгдэхүүнээ импортоор авдаг болсон гэж шүүмжилнэ. Мэдээж байгаа хүнсний зүйл нь мутацид орсон хямд төсөр. Манай өвөө эмээ нар тас органик хүнс хэрэглэдэг үнэн тансаг хүмүүс байсан гэнэлээ гэж хоорондоо яриад хүнсний нэмэлт тэжээлээс бүрэн хамааралтай хүмүүс болно. Мөнгө байхгүй ээ, яагаад гэвэл ухаж болох бүхнээ ухаж зөөгөөд, зарж болох бүхнээ зараад, түрээсэлж болох бүхнээ түрээсээр өгчихсөн юм чинь. Гэрээ бол гэрээ вандан тас гамбанз пад.

Монгол газар шороо, соёл, үндэстнээ энэхүү харгис өрсөлдөөнд авч үлдэе гэвэл өнөөдрийн уушиг биш маргаашийн өөхийг олж харцгаая. Эх орон, Чингисийн удам гэж цээжээ балбахаасаа өмнө өөрсдийн хийж буй сонголтынхоо үлдээх мөрийг тунгаацгаая манайхаан.

 

Independence

Тусгаар тогтнол чамайг

Тунхаглаж энд бичъюү.

Зүйрлэвэл:

Хүүхэд анх төрсний дараа томчуудаас бүрэн хамааралтай, зөвхөн амьдрал тэтгэх хэдхэн үйл ажиллагаа нь явагддаг. Эхлээд нүдээ аниастай мөөмөө хөхнө. Томрохоороо гэдэс цатгалан, өвдөөгүй бол инээнэ, дургүй нь хүрвэл уйлна. Толгойгоо даадаг болно, гэдсэн дээрээ хөрвөөнө. Арагшаа, тэгээд урагшаа мөлхөнө, зогсоно, унана, алхана, унана г.м-ээр алхам алхмаар урагшилсаар л нэг л өдөр бие даасан хүүхэд, өсвөр нас, залуу нас, идэр нас, өтөл насыг дамжаад энэ хорвоогоос явж одно.

Нийгмийн хөгжил үүнтэй яг ижи. Анх хүй нэгдлээс гараад өмч хөрөнгөтэй болж, баян ядуу, феодал хамжлага гэж явснаа бүх хүн эрх чөлөөтэй гэдэг философид суурилсан хөдөлмөрийн харилцаа үүсч, нэг нь хөдөлмөрөө зарж, нөгөөх нь тэрийг нь худалдан авч үйлдвэрлэл явуулна. Үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүний борлуулалт эхлээд цөөн тоотой тул өндөр өртөгтэй. Зөвхөн хөрөнгөлөг давхарга худалдан авах чадвартай байснаа үйлдвэрлэлийн технологийн өөрчлөлтөөр нийт иргэд хүртэх боломжтой масс үйлдвэрлэл дундаж давхарга үүсэхэд чухал түлхэц болсон юм.

Монголчуудын хувьд боолын нийгэм байсангүй, Капитализмыг алгасангаа алдаад буцаад феодалийн нийгэмдээ очлоо. Гэтэл даяаршлын нөлөө, мэдээлэл, хэрэглээний зах зээлийн түрэмгийллийн сөрөг үр дагавар болох эдийн засгийн харилцаа нь капитализм болчихсон байдаг. Хүмүүс хоорондын харилцаа нь феодализмдаа байдаг. Яг эндээс бидний гадаад ертөнцтэй харилцах харилцаанд гол сул тал үүсч байна.Тоймлон хэлбэл үндэстэн дамнасан корпорациудтай бидний хийж буй эдийн засгийн харилцаа нь алсын зайн олимпын тамирчинтай мөлхөө жаал уралдаж байгаатай агаар нэг.

Уул уурхайн хөгжлийн хувьд ерөөсөө хамгийн том хоёр асуудал байгаа юм. Энд мөнгө санхүүдээ биш, хэн юуг захирах вэ, хэн ямар мэдээлэлтэй, боломж, чадавхитайгаар энэхүү нийгэм эдийн засгийн харилцаанд орж байна вэ гэдэг дээр асуудлын гол зангилаа байна.

Манайхан үүнийг ойлгож байна. Даанч ойлгож буй хүмүүс нь эрх мэдэлгүй байна. Өнгөрсөн 2 дахь өдөр эндхийн ТВ-ээр Монголд болж буй уул уурхайн тэсрэлтийн талаар нэвтрүүлэг гарлаа. ТББ-ын хоёрч хүн “Бид энэхүү хөгжилд бэлэн биш байлаа. Бид маш хурдан сурахгүй бол өөрсдийгөө үндэстний хувьд устгах зүйлд татагдан орж байна”. Та Монголынхоо юунд нь хайртай вэ гэсэн асуултад “Тэнгэр, нүдний үзүүрт торох зүйлгүй тэнгэр”.

Энэ нэвтрүүлгээс миний санааг зовоосон хоёр асуудал:

1. Амьдрах газаргүй болчихоод мөнгөтэй байгаад яах юм.

Гүний ус ашигласны нөхөөсөнд ОТ хэдэн худаг гаргаж өгч. Худгаа тойрч нүүсээр таван жилийн дараа малчид яах вэ? Гүний усны нөөц ашиглачихаар эмзэг эко систем нь дагаал унана. Говийн малчид хаачих вэ?

Жүүдүүд нутаггүй тэнүүчилж байсныг хоёрдугаар дайны дараа палестинчуудыг зад дээрэлхээд суурьшил бий болгосон нь одоо хэдэн жил байлдаж байна. Байж байгаал буудалцаал, алалцаал. Хамгийн хошин нь нөгөө муу палестинчууд чулуу мод шиддэг бол жүүдүүд пуужин харвадаг. Яг үүнтэй ижил УБ багталцахгүй хөдөө, хотоороо талцаж хэрэлдэж байж, хөдөөг нь сүйтгээд байхаар тэр хүмүүс хот суурин газар руу нүүхгүй сар луу нисэх юм уу? Гадаадад очиж амьдрах юм уу?

1. Эдийн засгийн өсөлт бидэнд түй хүртээлгүй.

Монголын ЗГ тогтвортой байдлын гэрээгээ мөрдөхгүй бол гадаадынхан гараад явчихна. Эдийн засагт эргэлдэж буй таван төгрөг тутмын нэг нь ОТ гэрээнээс гарч байгаа мөнгө гэнэ. Их мөнгө эргэснээс болж махны үнэ, бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдсэн шүү дээ. Худалдан авах чадвар дээшлэх тутам бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдээд, дүндээ амьдралын өртөг нэмэгдсэн. Үйлдвэрлэл бараг байхгүй улсад гадаад руу л тэр мөнгө урсахаас Монголд үлдэх мөнгө нь түй ч байхгүй шүү дээ. Мөнгөний урсгал ихсэх тутам яг нөгөө капитализмын эхэн үеийн харилцаа бүрэлдэж байна. УБ-т баячуудад зориулсан ресторан, зугаа цэнгээний газар, дэлгүүр ямар их байгуулагдаж байгааг бид бэлхнээ харж байна. Рестораны бизнесийн орлого өнгөрсөн онд 700 хувь нэмэгдсэн гэнэлээ. Тэгсэн мөртлөө ганц эмнэлэг, сургууль, нийтийн номын сан байна уу?

Баярцогт Ганбаатар хоёрын мэтгэлцээнийг үзээд уур хүрээд уушиг зүрх сагсайгаад энэхүү бичлэгийг хийв. Xuviin laptop deeree bichij baigaad xuulj tavix meteer boon ajil bolgoj baij bichiv. Udiin tsai xamt uusan xun chi yagaavee gej asuulaa. Bodoxod minii buur OVCHIN xodolson bololtoi.  

2012.11.26.

See also: www.damdaa.blogspot.com

https://alimaa.wordpress.com/2012/01/21/%D1%85%D0%B8%D0%BB-%D1%85%D1%8D%D0%BB-%D0%BC%D0%B0%D0%BB-%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%B0-%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D0%B1%D0%B8%D0%B4-%D0%B1%D0%B0%D1%8F/